Autor: Magdalena Stefańska – Kaźmierczak

Dyrektor Kliniczna Pyramid Educational Consultants of Poland

Autyzm to spektrum obejmujące nieskończoną różnorodność sposobów myślenia, przeżywania i funkcjonowania. Każda osoba z autyzmem ma swoje unikalne potrzeby, talenty i wyzwania. Dlatego skuteczne wsparcie nie powinno opierać się na sztywnych schematach – musi być elastyczne, indywidualne i pełne głębokiego szacunku dla drugiego człowieka.

W tym artykule przyjrzymy się dobrym praktykom wspierania osób ze spektrum w sposób bezpieczny, etyczny i sprzyjający ich autonomii.

 

Wczesna interwencja i rola rodziny

Wczesne dzieciństwo to kluczowy okres rozwoju – to wtedy dzieci uczą się komunikacji, nawiązywania relacji i podstawowej samodzielności. W przypadku dzieci z autyzmem szybkie rozpoznanie trudności i wdrożenie odpowiedniego wsparcia może zadecydować o ich przyszłym komforcie życia.

Rodzice odgrywają tu pierwszoplanową rolę. To oni jako pierwsi zauważają niepokojące sygnały i towarzyszą dziecku w codziennych wyzwaniach. Dzięki uczestnictwu w szkoleniach o autyzmie mogą zdobyć wiedzę i narzędzia niezbędne do skutecznego wspierania swojego dziecka, jak radzić sobie w zwykłych sytuacjach – jak wizyta u fryzjera, wyjście do sklepu czy udział w rodzinnej uroczystości – pozwala zbudować fundament dla większej samodzielności w przyszłości.

Wyposażeni w odpowiednią wiedzę, rodzice nie wycofują się z życia społecznego w obawie przed trudnościami. Tym samym dziecko zyskuje więcej okazji do uczenia się przez doświadczenie – a każde takie doświadczenie, nawet trudne, to krok ku większej niezależności.

 

Uznanie prawa do samorzecznictwa i rozwój niezależności

Samorzecznictwo oznacza nie tylko “mówienie w swoim imieniu,” ale budowanie poczucia własnej wartości, umiejętności wyrażania potrzeb i podejmowania decyzji.

Już od najmłodszych lat dzieci powinny mieć możliwość wyboru – od wskazywania zabawki po decyzje dotyczące codziennych aktywności. Jeśli dziecko nie mówi, warto wprowadzić systemy komunikacji alternatywnej, takie jak PECS (Picture Exchange Communication System).

W tym zakresie niezwykle pomocne są szkolenia AAC (komunikacja alternatywna i wspomagająca), organizowane m.in. przez PECS-Poland, dostępne także jako szkolenia online. Pozwalają one rodzicom i terapeutom elastycznie i skutecznie wdrażać rozwiązania wspierające komunikację dziecka.

Dbanie o rozwój samorzecznictwa od najmłodszych lat procentuje w dorosłości – umożliwia osobie wyrażanie własnych potrzeb w pracy, w relacjach społecznych, w sytuacjach stresowych. To fundament budowania niezależności i poczucia sprawczości.

 

Podejście uwzględniające traumę i afirmację neuroróżnorodności

W przeszłości terapie osób z autyzmem koncentrowały się na “korygowaniu” zachowań, które odbiegały od neurotypowych norm. Takie podejście nie tylko bywało nieskuteczne, ale często niosło ryzyko wtórnej traumy.

Współczesne podejście opiera się na afirmacji neuroróżnorodności – uznaniu, że różne sposoby myślenia, odczuwania i działania są naturalne i wartościowe. Dlatego tak ważne jest, aby szkolenia dotyczące autyzmu kładły nacisk na tworzenie środowiska, które wzmacnia mocne strony jednostki i pomaga jej radzić sobie z wyzwaniami bez narzucania zmiany tożsamości.

 

Zrównoważone podejście do terapii

W pracy z osobami z autyzmem bardzo łatwo popaść w skrajności. Z jednej strony możemy być zbyt surowi i narzucać sztywne wymagania, z drugiej – zbyt pobłażliwi, pozostawiając dziecko bez wsparcia w momentach, gdy naprawdę go potrzebuje.

Dobrym wsparciem jest takie, które równoważy obie te potrzeby: szanuje autonomię dziecka, ale też mądrze wspiera jego rozwój. Terapeuci i rodzice powinni stosować elastyczne strategie dostosowane do aktualnych możliwości dziecka, koncentrując się na poprawie jakości jego życia, a nie na “naprawianiu” lub “normalizowaniu”.

To właśnie takie podejście przynosi najbardziej trwałe i autentyczne efekty

 

Współpraca między rodziną a specjalistami

Skuteczna terapia wymaga ścisłej współpracy wszystkich osób zaangażowanych w rozwój dziecka. Potrzebna jest dobra komunikacja między wszystkimi osobami zaangażowanymi w proces wspierania dziecka – rodzicami, terapeutami, nauczycielami i innymi specjalistami.

Szkolenia dla rodziców dzieci z autyzmem uczą, jak budować skuteczne zespoły wsparcia, w których rodzice są pełnoprawnymi partnerami, a nie tylko odbiorcami instrukcji.

Dostęp do rzetelnych informacji, wsparcia emocjonalnego i profesjonalnych szkoleń (np. poprzez PECS-Poland) pomaga rodzinom lepiej radzić sobie w codziennych sytuacjach i wzmacnia ich kompetencje wychowawcze.

 

Etyczne i nowoczesne podejście do stosowanej analizy zachowania (SAZ)

Stosowana analiza zachowania (SAZ) to dyscyplina naukowa, która – odpowiednio rozumiana– skutecznie wspiera rozwój osób z autyzmem.

Terapia behawioralna przez lata budziła kontrowersje. Współczesna Stosowana Analiza Zachowania (SAZ) odcina się od dawnych metod, w centrum uwagi stawia:

  • budowanie realnych umiejętności życiowych,
  • poszanowanie godności i praw osoby,
  • opieranie się na solidnych badaniach naukowych,

Współczesne szkolenia o autyzmie i SAZ uczą, jak rozwijać komunikację, samodzielność oraz kompetencje społeczne – bez próby “normalizowania” osoby, a w pełnym szacunku dla jej indywidualności, kładą nacisk na funkcjonalne wykorzystanie stosowanej analizy zachowania.

 

Podsumowanie

Wspieranie osób z autyzmem to odpowiedzialność wymagająca serca, wiedzy i elastyczności. Dzięki indywidualnemu podejściu, afirmacji neuroróżnorodności, budowaniu samorzecznictwa i stosowaniu nowoczesnych metod terapeutycznych, możemy tworzyć świat, w którym każda osoba ze spektrum czuje się akceptowana, szanowana i ma szansę w pełni realizować swój potencjał.

Nasze szkolenia dla rodziców dzieci z autyzmem i specjalistów, stanowią w tym procesie nieocenione wsparcie, dzięki dostarczaniu niezbędnych narzędzi w tym procesie. Zarejestruj się na szkolenie już dziś!

 

Obejrzyj cały wywiad z Magdaleną Stefańską-Kaźmierczak poniżej: