Czym jest model PECS®?

Opracowane przez dr Andy’ego Bondy oraz mgr Lori Frost, CCC-SLP

PECS to unikatowy, system komunikacji alternatywnej i wspomagającej, opracowany w Stanach Zjednoczonych w 1985 roku przez dr Andy’ego Bondy oraz mgr Lori Frost, CCC-SLP. PECS po raz pierwszy zastosowano u uczniów szkoły podstawowej z rozpoznanym autyzmem w ramach Delaware Autism Program. Od tego momentu PECS z powodzeniem jest wdrażany na całym świecie, niosąc pomoc tysiącom uczniów w każdym wieku, którzy mają różne zaburzenia poznawcze, fizyczne i komunikacyjne.

Protokół nauczania PECS oparty jest na książce autorstwa B. F. Skinnera zatytułowanej „Verbal Behavior” oraz szerokim spektrum Stosowanej Analizy Zachowania. Protokół zakłada stosowanie specjalnych strategii podpowiadania i wzmacniania, które prowadzą do niezależnej komunikacji. Obejmuje on również wprowadzenie procedur poprawy błędów, które stymulują proces uczenia się, również w przypadku pojawienia się nieprawidłowości. Nie stosuje się tu podpowiedzi werbalnych, budując w ten sposób umiejętność inicjowania od samego początku unikając jednocześnie zależności od podpowiedzi.

Model PECS składa się z sześciu faz i rozpoczyna się od uczenia osoby podawania pojedynczego obrazka przedstawiającego wybrany przedmiot lub czynność „partnerowi komunikacyjnemu”, który od razu traktuje tę wymianę jako prośbę. System następnie uczy rozróżniania obrazków i konstruowania zdań. W bardziej zaawansowanych fazach, osoby uczą się używania atrybutów, odpowiadania na pytania i komentowania. Głównym celem PECS jest nauczenie funkcjonalnej komunikacji. Badania wykazują, że niektórzy uczniowie dzięki PECS rozwijają również mowę. Inni natomiast mogą zacząć stosować urządzenia generujące mowę (ang. speech generating device, SGD). Liczba badań naukowych potwierdzających skuteczność PECS jako praktycznej metody opartej na dowodach jest znacząca i ciągle się powiększa – liczy już ponad 190 artykułów naukowych z całego świata.

Sześć Faz PECS®

FAZA I

Jak się komunikować
Uczniowie uczą się wymiany pojedynczych obrazków przedstawiających przedmioty lub czynności przez nich pożądane

FAZA II

Odległość i wytrwałość
Wciąż za pomocą pojedynczych obrazków uczniowie uczą się generalizować umiejętność ich podawania, stosując je w różnych miejscach, z różnymi osobami oraz pokonując odległość. Uczą się  również większej wytrwałości w komunikacji.

FAZA III

Różnicowanie obrazków
Uczniowie uczą się wybierać spośród dwóch lub większej liczby obrazków, aby poprosić o ich ulubione rzeczy. Umieszczone są one w Książce do Komunikacji PECS – segregatorze, z którego obrazki można z łatwością wyjąć na potrzeby komunikacji.

FAZA IV

Struktura zdania
Uczniowie uczą się formułować proste zdania na odczepianym pasku zdaniowym za pomocą obrazka „Chcę” oraz obrazka z przedmiotem, o który proszą.

Przydawki I Poszerzanie Słownictwa

Uczniowie uczą się rozbudowywać zdania, dodając przymiotniki, czasowniki i przyimki.

FAZA V

Odpowiadanie na pytania
Uczniowie uczą się stosować PECS w celu odpowiedzi na takie pytania, jak „Co chcesz?”, „Czego potrzebujesz?”

FAZA VI

Komentowanie
Uczniowie uczą się komentować w odpowiedzi na pytania takie jak „Co widzisz?”, „Co słyszysz?”, „Co to jest?”. Uczą się tworzyć zdania rozpoczynające się od „Widzę”, „Słyszę”, „Czuję”, „To jest” itp.

Od opracowania modelu PECS stosowano go u osób z poniższymi zaburzeniami:

  • 16p11.2 Deletion Syndrome
  • Afazja
  • Agenezja ciała modzelowatego
  • Alkoholowy zespół płodowy
  • Anomalia mózgu
  • Apraksja/dyspraksja
  • Autyzm
  • Choroba Alzheimera
  • Cytomegalowirus (CMV)
  • Częściowa trisomia, 4P
  • Delecja chromosomu 15q
  • Delecja chromosomu 18q
  • Dwujęzyczność
  • Dysplazja przegrodowo-oczna
  • Implant ślimakowy
  • Izodicentryczny chromosom 15/idic 15
  • Jednostronna polimikrogyria
  • KCNT1 epilepsy
  • Mutyzm wybiórczy
  • Mózgowe porażenie dziecięce
  • Nerwiakowłókniakowatość
  • Nowotwór mózgu
  • Opóźnienie rozwoju
  • Opóźniony rozwój mowy i języka
  • Rozszczep wargi i/lub podniebienia
  • Stwardnienie guzowate (TSC)
  • Urazowe/nabyte uszkodzenie mózgu
  • Utrata/zaburzenia słuchu
  • Zaburzenia napadowe/epilepsja
  • Zaburzenie poznawcze
  • Zespół Aicardiego
  • Zespół Angelmana
  • Zespół Aperta
  • Zespół Aspergera
  • Zespół Charge
  • Zespół Cornelii de Lange (CdLS)
  • Zespół Cornelii de Lange (CdLS)
  • Zespół Cri du Chat
  • Zespół Dandy'ego-Walkera
  • Zespół DiGeorge (Zespół podniebienno-sercowo-twarzowy/Delecja chromosomu 22q11.2)
  • Zespół Downa
  • Zespół Dubowitza
  • Zespół Kabuki
  • Zespół Noonan
  • Zespół Opitza
  • Zespół Phelan-McDermid (delecja chromosomu 22q13)
  • Zespół Retta
  • Zespół Tourette’a
  • Zespół Treacher'a Collins'a
  • Zespół Turnera
  • Zespół van Lohuizena
  • Zespół Williamsa
  • Zespół Wolfa-Hirschhorna
  • Zespół łamliwego chromosomu X

Sprawdź, czy dana osoba jest dobrym kandydatem do modelu PECS.
Zobacz Diagram

Aby nauczyć się, jak wdrażać model PECS, najlepiej wziąć udział w Szkoleniu PECS.
Dowiedz Się Więcej